Sfeerfoto

Zelfverloochening tegenover voor jezelf opkomen

Hoe leg je aan een kind uit wat de zelfverloochening inhoudt? Dat je niet altijd op je strepen hoeft te staan, maar ook wel eens de minste moet kunnen zijn. Heeft dit iets te maken met gevoel van eigenwaarde en het kunnen aangeven van eigen grenzen?

Deze vraag komt als reactie op het vorige artikel over de sociale vaardigheidstraining. In zo'n training wordt aan sociaal onhandige kinderen geleerd zichzelf op een goede manier te uiten en niet over zich te laten lopen, maar duidelijk te zeggen als ze iets wel of niet fijn vinden. Ik schreef dat het niet de bedoeling is dat kinderen zich op een agressieve manier gaan uiten zoals een leeuw doet, maar meer zoals de pauw: rustig en zelfverzekerd.

Maar... is het aanmoedigen van zelfvertrouwen niet in strijd met de Bijbelse opdracht tot zelfverloochening? Om hierop antwoord te geven is het belangrijk om te weten wat zelfverloochening is. Betekent dit dat jezelf een nietsnut moet vinden die altijd een ander voor moet laten gaan? Dat je jezelf niet de moeite waard vindt? Dat je niet voor jezelf op durft te komen?

Zelfverloochening heeft niets te maken met onzekerheid of gebrek aan zelfvertrouwen. Sterker nog: onzekerheid over jezelf staat zelfverloochening in de weg omdat je daardoor ten diepste niet op de ander gericht kunt zijn. Minderwaardigheidsgevoelens richten alle aandacht op jezelf. Om gevoelens van waardeloosheid te compenseren, is continue waardering van anderen nodig om jezelf goed te voelen. Je zoekt steeds bevestiging van anderen. Je doet extra je best en zegt nooit 'nee' omdat je bang bent tegen te vallen. En je laat over je heen lopen omdat je geen grenzen durft aan te geven richting anderen.

Om jezelf te kunnen verloochenen moet je sterk in je schoenen staan, want alleen dan kun je jezelf wegcijferen ten gunste van iets of iemand anders. Dus nogmaals: niet omdat je eigenlijk niet voor je eigen belang durft op te komen, maar omdat je dit bewust opzij zet. Je maakt jouw belang ondergeschikt aan dat andere belang. Zelfverloochening is niet iets dat je overkomt, maar waar je voor kiest.

Zelfopoffering heeft veel te maken met eigenwaarde. Want om jezelf te kunnen wegcijferen, is voldoende eigenwaarde nodig. Eigenwaarde geeft iemand zelfvertrouwen. De ander weet dat hij er mag zijn; dat hij voor anderen de moeite waard is. Een positief gevoel van eigenwaarde is nodig om op een ander gericht te kunnen zijn.

Zelfopoffering kan er pas zijn bij voldoende zelfvertrouwen. Alleen als kinderen met vertrouwen de wereld tegemoet treden, kunnen ze anderen liefhebben. Daarom is het essentieel om in de opvoeding eigenwaarde te laten groeien door kinderen onvoorwaardelijk lief te hebben en hen te helpen om stapjes verder te komen in het leven. Want er is nog zoveel dat ze niet kunnen of weten.

Zelfverloochening komt helaas niet vanzelf. Daarvoor hoeven we alleen maar naar onszelf te kijken. Onze kinderen komen egocentrisch op de wereld. Dit houdt een begrenzing in. Ze kunnen nog niet anders kunnen kijken dan alleen vanuit hun eigen perspectief en eigen belang. Ze kunnen zich nog niet verplaatsen in een ander. Gaandeweg het opgroeien verwijdt hun blikveld. Maar mensen blijven ten diepste ik-gericht. Vandaar dat God in de Bijbel vaker aanspoort om eigen belangen opzij te zetten en om niet altijd naar jezelf toe te redeneren. De ander uitnemender achten dan jezelf geeft als het goed is bescheidenheid. Trouwens, ook onze eigen fouten zetten ons soms op ons nummer en maken dat we minder hoog van de toren blazen, al is het maar tijdelijk.

Normaliter leren ouders in het opvoeden dat kinderen niet alleen aan zichzelf moeten denken, maar ook aan anderen. Hoe leren ze dat? Bijvoorbeeld via regels: als je zelf snoept in het bijzijn van anderen, dan deel je ook uit. Of: je behoort ook huishoudelijke taken te doen zodat je ouders niet alles alleen hoeven doen.

Hoe kunnen ouders de notie van zelfverloochening overbrengen? Door zelf het goede voorbeelden te geven. Door genereus afstand te doen van je rechten ter wille van anderen. Bijvoorbeeld als je zelf ook reuze veel zin hebt in de enige overgebleven lekkere koek, maar je staat hem af en neemt zelf een kleintje. Je wil ook graag met de auto, maar jij gaat fietsen omdat er plaatsen te weinig plaatsen zijn. Je ruimt de hondenpoep op, wat ook een ander had kunnen doen.

Kinderen leren ook als ze waardering te krijgen op het moment ze als zichzelf inderdaad wegcijferen. Als Kees zomaar een keer de vaatwasser leegruimt, werkt het motiverend als ouders dat ook opmerken en hem zeggen hoe fijn ze dat vinden.

Nog een manier om aandacht te besteden aan zelfverloochening is erover te praten als het Bijbelgedeelte erover gaat. Of door in deze dagen na Kerst te spreken over het wonder van de komst van Jezus naar deze aarde. Want Hij heeft een onvergelijkbaar voorbeeld gegeven van zelfverloochening. Daarom schrijft Paulus in Fil. 2: 4 om niet alleen op jezelf te zien, maar ook oog te hebben voor de ander. Hierover kunnen ouders doorpraten, zeker met oudere kinderen. Wat betekent het dat Hij Zichzelf volledig weg heeft weggecijferd - vernietigd - met het doel om mensen te redden? En wat betekent dat voor ons? Dat we altijd op onze strepen staan als we gelijk hebben? Wanneer is het belangrijk om dit wel te doen en wanneer juist niet? Wanneer is het toegeven aan anderen juist niet verstandig? Hoe hierin te kiezen? Zelfverloochening is de keuze om bewust afstand doen van je eventuele rechten.

Tips:

  • Onderken dat voor zelfverloochening eerst voldoende eigenwaarde aanwezig moet zijn
  • Bevestig het kind zodat het eigenwaarde kan ontwikkelen
  • Stimuleer onzekere kinderen om hun eigen grenzen duidelijk te maken
  • Stel grenzen die het eigenbelang inperken
  • Geef zelf het goede voorbeeld
  • Geef erkenning als je kind zichzelf opoffert
  • Spreek over het Bijbelse thema van zelfverloochening
  • Bid of je kind Jezus mag leren kennen en volgen

Deze website maakt gebruik van cookies

Deze website gebruikt cookies. Door gebruik te maken van deze website, geef je aan akkoord te zijn met het gebruik van cookies. Lees meer

Sluiten