Time-outprocedure

Ik hoor wel eens dat de time-out een goede maatregel is om vervelend gedrag van je kind te doorbreken zonder dat je al te streng straft. Helaas heb ik niet de ervaring dat de time-out werkt. Mijn kind gaat niet beter luisteren en gaat gewoon weer door met klieren zodat ik toch die strengere straf moet geven. Hoe kan ik ervoor zorgen dat het beter gaat?

Een time-out is te gebruiken voor situaties waarin een kind ongewenst gedrag laat zien en daarmee doorgaat terwijl de ouder al gezegd heeft te stoppen. Het kind moet even uit de situatie en krijgt daarna een nieuwe kans om zich beter te gedragen. Door hem kort apart te zetten, laten ouders bovendien zien wie de touwtjes in handen heeft: ongewenst gedrag wordt niet getolereerd. De time-out is vooral geschikt voor kinderen tot een jaar of twaalf die in hun gedrag blijven hangen en voor kinderen die het vervelend vinden om een moment apart gezet te worden. Een voorbeeld van een situatie waarin de time-out passend is. Rianne van vijf jaar en haar broer Simon van zeven zitten lekker met lego te spelen. Rianne vindt het echter moeilijk om voor elkaar te krijgen wat ze in haar hoofd heeft. Het lukt haar niet om die toren stevig te maken. Ze stopt met proberen en gaat Simon dwars zitten: ze duwt hem en zeurt aan zijn hoofd dat hij haar moet helpen. Als hij dit niet wil, scheldt ze hem uit en maakt kapot wat hij aan het bouwen is.

Rianne zal zich verzetten tegen een time-out omdat ze niet anders wil dan dat Simon haar helpt. En dat lukt niet als zij de kamer uit moet. Omdat ouders verzet kunnen verwachten, is het goed om te weten hoe de time-out het best uitgevoerd kan worden. In feite is het een procedure met verschillende stappen. Voor de duidelijkheid volgen ze op een rij.

Stap 1. Het kind laat ongewenst gedrag zien, bijvoorbeeld slaan, schoppen, schelden of dingen afpakken. Geef een waarschuwing en vertel welk gedrag je wél wilt zien. Tel 5 seconden om het kind de gelegenheid te geven om te schakelen. Geef een compliment als het lukt.

Stap 2. Het kind gaat door met het ongewenste gedrag. Geef dan de laatste waarschuwing en kondig aan dat het naar de time-outplek moet als het doorgaat met zijn gedrag. Vraag opnieuw het gewenste gedrag. Blijf rustig, duidelijk en beslist. Tel weer 5 seconden. Prijs het kind als het doet wat je zegt.

Stap 3. Het kind gaat nog door met het ongewenste gedrag. Zeg het dan naar de time-outruimte te gaan. Neem het zonodig bij de arm. Negeer alle andere bijkomende gedragingen zoals zeggen dat hij het nooit meer zal doen, heftig protesteren, etc.

Stap 4. Tijd in de time-outruimte (3-5 minuten). Dit is een plaats waar het bij voorkeur saai is voor het kind. Zorg dat het kind kan weten wanneer de tijd is afgelopen en gebruik eventueel een horloge of kookwekker. Ga niet met het kind in gesprek.

Stap 5. Als het kind terug mag komen, reageer dan neutraal en vraag nogmaals het gewenste gedrag. Geef positieve aandacht als het kind gewenst gedrag laat zien. Gaat het kind door met ongewenst gedrag, start dan de procedure opnieuw.

Het is belangrijk zo concreet en duidelijk mogelijk te zijn richting het kind: eerste waarschuwing, laatste waarschuwing, time-out. Bedenk van tevoren een vervelende consequentie voor het geval het kind de time-outruimte voortijdig verlaat. Bij een klein kind kunnen ouders volstaan met het dichthouden van de deur. Voor oudere kinderen kan bijvoorbeeld de tijd opnieuw ingaan totdat de 5 minuten vol zijn.

In de time-out procedure zit een aantal valkuilen waarin ouders gemakkelijk kunnen tuinen. Dit kan ervoor zorgen dat de time-out niet goed werkt. Om de time-out procedure effectief te maken is het goed deze valkuilen in beeld te hebben.

• Ouders vertellen alleen wat niet mag, maar zeggen niet wat wél de bedoeling is. Een kind moet ondubbelzinnig weten wat er van hem verwacht wordt, want het gaat erom dat het zich gewenst gedraagt. Niet schoppen wordt dan: je voeten bij je eigen stoel houden.
• Het kind verdient de time-out, maar krijgt deze niet. Dit doet zich voor als het kind tot inkeer komt hij op het moment dat het naar time-out ruimte moet. Het kind beweert bij hoog en bij laag dat het nu echt lief zal spelen en echt niets meer zal afpakken Omdat dit precies is wat ouders graag willen, stoppen ze de procedure en het kind mag in de kamer blijven. Wat leert een kind hiervan? Dat het waarschuwingen kan negeren en pas iets hoeft te doen als hij echt de kamer uit moet. Dit is niet gewenst, want het is de bedoeling dat een kind reageert op waarschuwingen. De time-out procedure onderbreken is een vorm van toegeven, waarbij niet de ouders maar het kind de regie heeft.
• Niet neutraal reageren. Zeker als de irritatie bij ouders is opgelopen, is het moeilijk om neutraal te reageren tijdens het uitvoeren van procedure. Het is belangrijk het kind niet aan te kijken en niet in gesprek te gaan op weg naar de time-out ruimte en evenmin vanuit de time-out ruimte. Dat kan lastig zijn, zeker als een kind alles uit de kast trekt om wel aandacht te krijgen.
• Ongewenste gedrag willen bespreken bij terugkomst. Het gevaar ligt op de loer om weer terug in de kamer te praten over wat is voorgevallen. De time-out is hiervoor niet het middel. Het is een kort en krachtig ingrijpen zonder dieper in te gaan op wat voorviel. Willen ouders het bespreken, dan is dat iets voor later.
• Onvoldoende energie of tijd hebben. De eerste keer dat een time-outprocedure ingezet wordt, is meestal ook de zwaarste. Vaak is het nodig om meerdere keren weg te sturen en consequent te herhalen wat de bedoeling is. Als ouders beginnen aan de time-out, moet er voldoende tijd zijn om het af te maken. Vaak is dat lastig, want juist op het piekmoment aan het einde van de dag, zitten kinderen elkaar in de haren.

Zijn kinderen er eenmaal aan gewend dat ouders niet toegeven en de time-out procedure goed toepassen, dan zie je vaak dat kinderen eieren voor hun geld kiezen en beter gaan luisteren na een waarschuwing. De time-out helpt om ongewenst gedrag te verminderen, zodat de piekmomenten minder spannend worden

Tips:

• Zorg voor voldoende tijd en energie bij de start van een procedure.
• Geef opdrachten niet in de negatieve vorm, maar zeg wat je kind wél moet doen.
• Reageer neutraal als je kind tegenstribbelt of in gesprek wil gaan.
• Wees beslist en breek de procedure niet af als de tijd om gewenst gedrag te tonen voorbij is.
• Bedenk een negatieve consequentie als je kind de time-outruimte voortijdig verlaat.
• Geef complimenten voor elke stap in de goede richting.