Sfeerfoto

Sociale vaardigheidstraining

De leerkracht heeft voor onze dochter van 9 jaar een sociale vaardigheidstraining (sova-training) geadviseerd. Ze voelt zich vaak alleen en is gevoelig voor wat andere kinderen van haar vinden. Ze trekt zich iedere opmerkingen persoonlijk aan. Ook vindt ze het moeilijk om met zijn drieën te spelen. Ze kan ook hevig teleurgesteld zijn als een afspraakje niet door gaat. Kan een sova-training effectief zijn? Ik kijk het liever even aan of is dit niet verstandig?

Van mensen wordt gezegd dat zij sociale wezens zijn en dat zij aangelegd zijn op relaties. Mensen voelen zich minder alleen als zij contact kunnen maken omdat zij verbindingen willen aangaan. Contact leggen is als het slaan van een bruggetje van de een naar de ander. Als het klikt, komt er meer over de brug en kan er vriendschap ontstaan. Om contact te leggen, zijn sociale vaardigheden een voorwaarde. Het is dus niet teveel gezegd dat sociale vaardigheden erg belangrijk zijn in het leven.

Kinderen komen niet sociaal vaardig op de wereld. Aanvankelijk is een klein kind gericht op zichzelf en is het vooral met zijn eigen dingen bezig. Het kan het zich nog niet in een ander verplaatsen. Gaandeweg wordt zijn gedachtewereld groter en begint het egocentrische denken veld te ruimen. Het gaat geleidelijk meer dingen met leeftijdgenoten doen: in plaats van het naast elkaar spelen wordt het mét elkaar spelen. Het wordt zich - mede dankzij opvoeding - bewust van het feit dat zijn speelkameraadje of zijn zus eigen gevoelens, gedachten en verwachtingen heeft. Als er sprake is van een ontwikkelingsstoornis verloopt dit proces verschillend, maar daar zijn in het geval van deze vraag geen aanwijzingen voor.

Niet alle kinderen krijgen gemakkelijk sociale vaardigheden. Er zijn kinderen die het eng vinden om contact te leggen of in een groep te functioneren. Ze zijn als een schildpad zo schuchter en kruipen in hun schulp. Anderen slaan door naar de andere kant en proberen wel contact te leggen maar doen dit in de vorm van ruziën, schreeuwen of slaan. Zij lijken eerder op een leeuw met agressief gedrag. Helaas zijn zowel de manier van de schildpad als de manier van de leeuw niet zo gelukkig om vrienden te maken. Vandaar dat in veel sova-trainingen een ander dier model staat voor hoe het wel zou kunnen: de pauw. Deze laat zichzelf zien en handhaaft zichzelf te midden van anderen zonder anderen tikken uit te delen.

Tijdens het opgroeien ontwikkelt een kind als het goed is een gevoel van eigenwaarde. Dit is essentieel voor allerlei sociale vaardigheden zoals: contact te durven maken, voor jezelf opkomen, laten merken wat je denkt of voelt, willen begrijpen waarom een ander anders reageert dan jij zou doen, etc. Sociale vaardigheden is een verzamelnaam van al die vaardigheden die een belangrijk zijn om op een bevredigende manier relaties aan te gaan en te onderhouden. Daarvoor is nodig dat je enerzijds jezelf durft te uiten en voor je eigen belangen op kunt komen (en dus niet als een schildpad wegkruipt). Anderzijds moet je ook rekening kunnen houden met de gevoelens en belangen van anderen (en dus niet als een leeuw over andermans grenzen heen gaan).

Dit dochtertje lijkt het meest op de schildpad. Ze oefent niet met sociale vaardigheden, terwijl klasgenoten zich daar wel verder in ontwikkelen. Hiermee kan zij zich eenzamer en ongelukkiger gaan voelen. Voor zover het haar lukt om leuk contact met een vriendin te hebben, is ze daar vervolgens te krampachtig in. Zodra er een derde bijkomt, voelt ze zichzelf aan de kant gezet. Dit heeft te maken met onveiligheid voor haarzelf en de angst dat zij dan overbodig wordt. Waar vindt dit zijn oorsprong in? In de twijfel of zij wel leuk genoeg is. Ze is heel gevoelig voor opmerkingen van andere kinderen en voelt zich al snel persoonlijk aangevallen. Vandaar dat ze voorzichtig is en snel in haar schulp kruipt. Dit is een gewoonte geworden, waarop ze terugvalt zodra het weer moeilijk wordt. Dit patroon verhindert haar om positieve ervaringen op te doen met klasgenoten.

De leerkracht heeft een sova-training aangeraden om haar een extra steuntje in de rug geven. Het is voor de sociaal emotionele ontwikkeling belangrijk om niet alleen te blijven, maar fijn mee te kunnen doen met klasgenoten. Moeder is bang dat haar dochter zich een extra uitzondering voelt als zij als enige in de klas zo'n training volgt. Dat hoeft echter niet het geval te zijn als de leerkracht het op een positieve manier brengt.

Wat houdt zo'n sova-training in? Vaak komen kinderen in groepjes van 6 tot 8 personen bij elkaar in 8 tot 10 bijeenkomsten. De inhoud komt doorgaans in grote lijnen op hetzelfde neer. Kinderen leren op een speelse manier de drie manieren van reageren; de basisgevoelens en hoe je die kunt herkennen, het belang van het uiten van jezelf. Vaak vinden onzekere kinderen dit eng en blijven afwachten uit angst voor afwijzing.

Er wordt geoefend met praktische vaardigheden zoals contact maken en houden; zoeken naar het juiste moment om te vragen of je mee mag doen; opkomen voor jezelf; rekening houden met anderen; complimenten maken ; oplossen van problemen en het inschakelen van hulp.

Doorgaans komt ook aan de orde hoe je jezelf kunt ontspannen en hoe je teleurstellingen kunt accepteren.

Bij wat oudere kinderen kan ook uitgelegd worden dat eenzelfde gebeurtenissen heel verschillend uitgelegd kan worden. Niet de gebeurtenis - iemand zegt 'nee' op de vraag of je mee mag spelen - bepaalt wat je daarna doet, maar vooral wat je er zelf bij denkt of voelt: ze moeten me niet. Kinderen worden vervolgens uitgedaagd om anders tegen een situatie aan te kijken en te bedenken welke verklaringen er nog meer zijn naast 'ze moeten me niet'. Kwam het moment bijvoorbeeld slecht uit? Of was er precies een even aantal zodat beide groepen even groot waren?

Het belangrijkste van een sova-training is dat kinderen leren de negatieve cirkel te doorbreken en positieve ervaringen op gaan doen in de groep zodat ze zich beter op hun gemak gaat voelen. Sociale problemen zijn er om serieus te nemen. Sommige kinderen kunnen hiervoor extra begeleiding gebruiken om grotere problemen te voorkomen.

Tips:

  • Zie een sociale vaardigheidstraining als een goede steun in de rug om beter te kunnen functioneren
  • Overleg met de leerkracht hoe het ter sprake te brengen bij klasgenootjes
  • Bespreek met het kind dat het normaal is om bijles te krijgen als je ergens niet zo goed in bent
  • Problematiseer het voor jezelf als ouder niet dat ze een sova-training volgt; zoveel kinderen krijgen extra begeleiding.
  • Bevestig haar thuis in wie ze zelf is (persoon) en in de dingen die goed gaan (gedrag)

Deze website maakt gebruik van cookies

Deze website gebruikt cookies. Door gebruik te maken van deze website, geef je aan akkoord te zijn met het gebruik van cookies. Lees meer

Sluiten