Pubergedrag

Onze zoon van 14 heeft zijn handen erg los aan zijn lijf en vraagt vreselijk veel aandacht. Hij bemoeit zich overal mee en gaat overal tegen in, terwijl ik omgekeerd mezelf niet met hem mag bemoeien. Te laat is ontdekt dat hij speciaal onderwijs had moeten krijgen. Op school (LWO ) gaat het nu behoorlijk goed maar thuis is hij moeilijk te bereiken en te corrigeren. Vaak reageren we negatief op hem, terwijl hij ook wel positieve dingen heeft. We vinden dit pubergedrag zo moeilijk!

In dit gezin met vier kinderen is duidelijk een puber aanwezig. Omdat deze zoon - ik noem hem Maarten - de oudste is, is het voor deze ouders nieuwe dat een kind zich van hen los gaat maken om een eigen plaats te veroveren. Het is voor de meeste jongeren niet makkelijk om een puber te zijn. Maar zeker niet als je op school niet goed mee kon komen. Maarten haalde op de basisschool altijd lage cijfers en was daar niet goed op zijn plaats. Hij moest altijd op zijn tenen lopen omdat de lat voor hem te hoog lag. Dat is niet gemakkelijk voor een kind. Een kind heeft successen nodig om zich goed te voelen. Als een kind merkt dat hij altijd magere resultaten haalt en steeds niet goed is in dingen van school, is dat niet goed voor zijn zelfwaardering. Vaak zie je dat kinderen dit op een andere manier proberen te compenseren. Als het niet op een positieve manier lukt, dan maar op een negatieve manier.

Het is moeilijk te verkroppen als je altijd slechter presteert dan anderen in je groep. Tegenvallende resultaten vormen een bron van boosheid. Het lukt ook nooit! Het is niet vreemd dat Maarten boos wordt van al die mislukkingen. Maar het is lastig dat hij niet in staat is zijn boosheid te verwoorden. Door te praten over wat hem boos maakt, kan soms het probleem al gedeeltelijk opgelost worden. Helaas lukt dat niet bij Maarten, want hij was als kind al slecht te bereiken. Hij heeft moeite zijn boosheid te beheersen en zichzelf onder controle te houden. Het ligt voor de hand dat deze problemen in de puberteit verergeren. Want de productie van het hormoon testosteron neemt behoorlijk toe aan het begin van de tienerjaren. Dat hormoon veroorzaakt bazig en energiek gedrag. Maarten wil zich laten gelden en dat is thuis merkbaar. Hij gaat zich overal mee bemoeien. Lastig voor ouders! En voor zijn broertjes en zusje. Zeker omdat hij nogal snel slaat.

Het lijkt erop alsof pubers alles zelf voor het zeggen willen hebben. Ze geven ongevraagd hun mening en blazen hoog van de toren. Ze lijken alles beter te weten. Pubers zijn op zoek naar hun eigen identiteit: wie ben ik? Wat stel ik voor? Hoe kan ik me het beste gedragen? Er heel veel dingen die ze nog moeten uitvinden. Al experimenterend zoeken ze duidelijkheid en zekerheid. Experimenteren is nodig om zich van ouders los te maken en zelf een eigen mening te vormen. Dat wil niet zeggen dat ouders geen grenzen moeten stellen. Iemand slaan kan echt niet door de beugel. De tien geboden blijven immers gelden voor onze kinderen, ook al zouden ze liever zelf uitmaken wat ze doen. Daarom blijft het nodig dat ouders duidelijke grenzen afspreken zolang een kind zijn eigen verantwoordelijkheid niet goed kan nemen. Dat kan een grote mond opleveren. Geef kort en duidelijk aan waarom je een grens stelt en ga niet overal over in discussie. Billijke grenzen zijn voor een puber geen probleem. Dat is te zien op de school. Een grote mond wordt daar niet getolereerd. Volgens de mentor gaat het goed, maar zo schrijft de moeder: thuis is hij vreselijk. Komt dat door onzekerheid van ouders? Door gebrek aan erkenning van Maarten? Zeker is dat een puber gebaat is bij duidelijkheid en zich ook gewaardeerd moet weten.

Pubergedrag is voor ouders moeilijk omdat pubers overal tegenaan lijken te schoppen en steeds testen of de grenzen op te rekken zijn. Zorg ervoor dat je als ouders op één lijn ligt en elkaar helpt staande te blijven. Je hebt elkaars steun heel erg nodig!

Het komt vaak voor dat een van beide ouders meer botst met een kind dan de ander. Dat heeft meestal met gelijkgestemde karakters te maken. Het is verstandig als de ouders die het minst botst met Maarten, de moeilijkste bespreekpunten voor zijn rekening neemt.

Het is belangrijk dat een puber zich serieus genomen voelt. Want pubers schreeuwen om erkenning en aandacht. Direct afwijzend reageren op een opmerking, zal maken dat ze nog feller hun standpunt verdedigen. Vraag bijvoorbeeld: "Kun je mij uitleggen waarom je dat wilt?". Benoem ook het gevoel: "Je vindt het zeker vervelend dat..." "Je hebt er zeker veel zin in om ..." Als een puber begrip tegenkomt, haalt dat al veel van zijn verzet weg. Een valkuil voor ouders is namelijk dat ze vaak tegen hun puber praten, in plaats van met hem. We zouden veel meer moeten luisteren naar kinderen die toegroeien naar zelfstandigheid. Uiteindelijk moeten kinderen zonder toezicht van ouders leren inschatten wat goed en fout is. Als ouders direct met hun oordeel klaarstaan, ontnemen zij kinderen de kans om - onder begeleiding - kritisch een eigen afwegingen te maken.

Elk kind heeft behoefte aan aandacht. Vandaar dat zo belangrijk is dat ouders dit op een positieve manier geven. Gelukkig zien de ouders van Maarten positieve dingen. En ze zeggen ook vaak: "Wat goed van jou". Dat is erg belangrijk! Want een puber heeft complimenten nodig. Ook op andere manieren kunnen ouders hun waardering en liefde laten merken. Niet alleen als Maarten iets goeds doet, maar ook gewoon om wie hij is: hun oudste jongen van wie zij houden. Spreek dit uit. Laat dit merken door iets speciaal met hem te doen. Maarten houdt van kleding kopen. Misschien kunnen zij hier iets gezelligs van maken. Bijvoorbeeld door er een uitstapje aan vast te knopen. Van een jongen die niet spraakzaam is, hoef je niet te verwachten dat hij hele gesprekken voert. Het is al mooi als je ontspannen plezier kunt hebben in wat je samen doet.

Tips:

• Praat met je puber en niet tegen hem
• Geeft ruimte voor zijn mening
• Geef erkenning en aandacht
• Laat merken dat je van hem houdt
• Onderneem samen iets